Ei kvinne på tretten år snudde
fram og attende på ein kontorstol medan bilete for gjennom hovudet hennar.
Biletstormen tok til då Irene Guri Andersen Halvorsen spurde om det var nokon
dei skulle invitere spesielt til minnestunda. Ingrid sa bestemor og bestefar,
og så onkel Espen – så vart ho stille, innvend.
Det var bilete av ho
og mamma på tur etter tyttebær der nord. Ho og mamma i lånt båt. Ho og mamma på
ski oppover tunge bakkar og kast i kast utfor. Ho og mamma i vegkanten for å
vente på buss. Ho og mamma under paraply. Ho og mamma i telt. Alltid berre ho
og mamma.
Men så kom Faadumo.
Og så kom Mehmet. Og så var dei brått borte, alle.
Margareta, sa ho.
Irene Guri skreiv. Nye bilete kom: Mamma kom med kakao. Mamma sa at dei måtte
ut i det fine vêret. Mamma stod med ryggen til ved komfyren og Ingrid sat på
bordet og Margareta sat under bordet og dei kunne spørje om alt, absolutt alt
dei kom på: Korleis kan blomane vete at det er vår? Har hestar draumar? Finst det
frisørar som klipper skjegg? Dei og mamma.
Mamma var ein
flyktning, sa ho. Der nord var alle redde for oss. Og her – her var det berre
Faadumo. Og Mehmet.
Ingen andre?
Irene Guri vart
ikkje overraska då Ingrid brått skifta emne. Alt på laurdagen hadde ho lagt
merke til at jenta hadde vanskeleg med å konsentrere seg. Særleg viss emnet var
vanskeleg.
Kor mange app-ar har
du?
Ikkje så mange, er
eg redd. Det har vel du?
Har du Skype? Og då
Irene Guri nikka, spurde ho: Kan eg prøve?
Ho var lynrask på tastaturet.
Det var så vidt Irene Guri registrerte kva ho gjorde – men det gjekk opp for
henne at jenta logga seg inn på mora sin skypekonto og tok opp ei kort
kontaktliste. Der var ikkje mange der, men eg var ein av dei.
Han der, sa Ingrid
og kalla meg opp. Mamma snakka med han nokre gonger.
Eg vart heilt fælen
då det hende. Eg var på veg ut frå puben Korridoren. Eg har Skype på telefonen,
men det er svært sjeldan nokon kontaktar meg, og det siste året hadde det vel
berre vore Linda som gjorde det av og til. Og då eg fekk telefonen opp av
lomma, så stod det at Linda ynskte videosamtale. Eg trykte på «Godta» og må ha
sett veldig rar ut då biletet kom opp på skjermen hos dei. Eg høyrde Ingrid si
røyst: Ja – det er han! Så såg eg henne og forstod samanhengen.
Hei! sa eg.
Hei, sa ho, du kan
kome i minnestund om du vil.
Ja – det vil eg
gjerne, sa eg.
Irene Guri kom i
biletet. God dag, sa ho, presenterte seg og forklarte at dei planla ei
minnestund etter gravferda, men at dei ikkje visste kven det var naturleg å
invitere. Me snakka litt om det, eg måtte innrømme at eg ikkje hadde så mykje å
bidra med, eg hadde inntrykk av at Linda hadde mista nettverket i byen her og
at ho aldri hadde fått noko nytt medan dei budde der nord.
Men eg kjem gjerne,
og eg hjelper gjerne til, om det er noko eg kan gjere, sa eg.
Kan du halde ein
liten minnetale?
Alt i meg skreik «nei»:
Eg kunne ikkje, eg kjende henne ikkje, eg visste ikkje kva ved henne som var
draum, og kva som var røynd. Men endå høgare skreik det i meg at eg ikkje kunne
svare nei til eit slikt spørsmål. Så eg sa ja.
Fint. Ha det! sa
Ingrid. På sin kant gjekk dei vidare med Linda si kontaktliste. På min kant
fekk eg den fyrste nærkontakten med Kent Karlsen sin terrormetode. Han slo meg
hardt på den eine skuldra, og då eg snudde meg den vegen, snakka han til meg
frå den andre sida. For andre må det ha sett ut som eit møte mellom gamle
vener.
Det var lenge sidan!
sa han. Er du i stallen til Nattmust no?
Eg returnerte ikkje
det breie smilet han sende meg. Men dei uglade og iskalde auga – dei returnerte
eg så godt eg kunne. Nattmust inviterte meg med, sa eg.
Kva er meininga med
å kline ut detaljane i ryktemakeriet til han der mulla-purken?
Eg kjende Linda, sa
eg.
Hah! Eg visste det
var noko slikt! sa han hardt. Det var du som dirigerte henne då, forstår eg!
Eg kjende Malin
Meyer òg! sa eg.
Jaså du? Det var då
mystisk!
Og eg kjende
Fuglesang.
Handa hans hadde
lege på høgreskuldra heile tida. No klemde han hardt til mot skuldra samstundes
som han gav meg eit slag i mellomgolvet, ikkje så hardt at eg knakk saman,
akkurat hardt nok til at det gjorde vondt medan det framleis kunne sjå ut som
røff, men venskapeleg dulting mellom gamle kjende.
Så fint – det er jo
ein slik samanheng politiet har leita etter! sa han. Så bøygde han seg fram og
sa lågt inn i øyret mitt at han òg kunne kunsten med å setje ut rykte, men at
han meistra best kunsten med stoppe sleivkjeftar.
Eg gjorde meg fri og
sa – utan å dempe røysta – at eg aldri hadde høyrt han skamslå andre enn
forsvarslause kvinnfolk og ungar. Han lo og vende attende til dei andre medan
han sa over skuldra:
Ja, ja – me
snakkast, gamle gut!
Det er ting Irene
Guri seinare har fortalt – Ingrid òg, forresten – som gjer at eg har så klare
bilete av korleis tysdagen såg ut hos dei. Ingrid gjekk inn og ut av sorga
heile den veka og lenge etterpå – eg trur aldri ho kjem til å leggje det bort.
Det går berre lenger tid mellom kvar gong ho går inn i det. Irene Guri og
Ingrid knytte seg så sterkt til kvarandre den veka at eg trur aldri nokon vil
kunne dra dei frå kvarandre, uansett kva Velferd eller Fylkesnemnd eller
framtidige private konstellasjonar måtte tilføre.
Ein gong slo eg
kneet, sa Ingrid. Det gjorde så vondt at eg trudde eg skulle døy. Men så gjekk
det over litt etter litt, men ikkje heilt. Går dette over òg?
Eg veit ikkje om det
går over, sa Irene Guri. Men du kan leggje det til side og kvile deg litt iblant.
Og så kan du leggje det til side litt lenger. Du kjem til å klare å leve med
det.
Møtet i Fylkesnemnda
hadde kome alt den føremiddagen, berre eitt døger etter opphavleg plan. Korkje
Kent Karlsen eller advokaten hadde stilt opp, det hadde berre kome ei kort
melding om at kravet om samvær var trekt attende på grunn av nye omstende.
Leiaren av nemnda problematiserte det, han tykte det var underleg at kravet
vart trekt når barnet sitt behov for stabil vaksenkontakt hadde vorte større. Men
sakshansamaren frå Velferda sa at det ville vere bra for Ingrid å sleppe
lojalitetskonflikt. Nemnda var skeptisk til at ei einsleg kvinne skulle vere
fosterheim, men dei lét seg overtyde av gode skotsmål for Irene Guri Andersen
Halvorsen.
På vegen ut la ho
band, både på glede og angst. Ho visste ikkje om Ingrid hadde oppfatta at møtet
skulle endre livet for dei båe to, men ho gjekk ut ifrå at dei fekk vente med å
markere glede ved det. Fyrst skulle sorga få plass og smerta få trykkje. Og når
Linda var i jorda skulle dei saman freiste å lempe til ein ny start. Det
einaste utanfor sorga i denne veka var dei praktiske førebuingane til gravferd
og minnestund.
Eva var på radioen! sa
Ingrid då dei møttest etter møtet i Fylkesnemnda. Kva er eit mikrofonstativ?
Det er ei sånn stang
som held mikrofonen så den som snakkar ikkje treng å halde den sjølv.
Dei sa at mamma
selde meg.
Det er så stygt! Eg
er så sint på avisene!
Kvifor sa dei det?
Dei forsvarar
mordaren.
Å…, sa Ingrid.
Dei drog på seg
jakkene. Møtet bestemte at me skal bu saman, sa Irene Guri.
Å, sa Ingrid. Dei
gjekk ned trappa. Ingrid lét Irene Guri ta handa hennar.
Kvifor forsvarar dei
mordaren?
Eg veit ikkje. Eg
fattar det ikkje. Eg trur ikkje dei forstår kva som er viktig, og kva som er
tull.
Er det mi skuld?
Viss mamma ikkje hadde henta meg – hadde ho levd då?
Nei, Ingrid! Han som
har skulda, heiter Reinhardt Skjetne, og han er i fengsel, og der kjem han
ikkje ut att før du er ei gamal dame.
Kor gamal då?
Irene Guri rekna
fort etter og kom til at Ingrid berre ville vere i fyrste halvdel av tjueåra
med mindre Skjetne fekk forvaring.
Haug-gamal, laug ho.
Så tok ho seg i det: Ho måtte ikkje lyge. Tjuefem, minst! sa ho.
Å, sa Ingrid. Så
gamal!
Eg tykkjer Ingrid
sin dimensjon av denne forferdelege historia er den verste å gå inn i. Denne
vinteren skulle vore hennar gladaste. Eit av dei største skila i eit kvinneliv
låg alt attom henne. Ho hadde ein uendeleg veg framfor seg. Det var hennar
medfødde rett å vere grenselaust lukkeleg. Så låg samstundes alt i grus, og
inni henne gjekk biletrekkja om att og om att natt og dag: Mamma som ropte:
Faadumo! Mehmet som datt saman. Mamma som sprang på ein skugge. Ein arm – ei
hand – eit smell – og ho sokk saman. Og Olave. Og nye smell. Og stilla. Og ei
likesæl røyst som sa «Gud har gitt meg eit skot til». Og skriket, hennar eige
skrik. Og så om att. Og om att. Og om att.
Me kan få gravferd
på fredag, sa Irene Guri.
Kan ho få liggje ved
sida av Faadumo? sa Ingrid.
Trur du ikkje ho
heller vil liggje hos Sander?
Jau.
Det var derifrå dei
hadde teke til å snakke om minnestunda. Gravferd klokka tolv og minnestund
klokka eitt. Akkurat som Malin Meyer. Det hadde vorte til ei liste på ti namn
då dei hadde snakka med alle som stod på Skype-kontaktlista. Facebookvenene var
jo borte.
Klokka tre fekk
Irene Guri telefon frå vaktsjefen. Det var han same som hadde vore på på
fredagen.
Eg tenkte berre å
tipse om at me ventar uro under den andre muslimske gravferda i dag, sa han.
Det er ikkje sikkert at det er så bra for jentungen å fylgje.
Oi! sa Irene Guri.
Eg trur ho er veldig innstilt på å gå! Ho var veldig glad i Faadumo.
Hm, sa vaktsjefen.
Me får stille mannsterke …
Til avsnitt 75
Nye avsnitt kvar mandag, onsdag og fredag.
Boka er no i sal
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar