Då Ronny Briseid sa at han
kjende nokon som hadde godt oversyn over islamistiske fundamentalistar, var det
ei sanning som godt kunne ha vore modifisert. Han sa til meg seinare at han
truleg ikkje hadde sagt det om andre i redaksjonen hadde hatt idé om korleis
dei kunne finne og intervjue ein islamist som ville forsvare barnekidnapping.
Den Briseid tenkte
på, var ingen annan enn Ivor Iveland. Dei var strengt teke heller ikkje kjende,
men Briseid visste om Iveland og hadde telefonnummeret hans, og mange heldt jo
Iveland for å vere ein slags ekspert på islamistane. I alle høve var han den
som var mest aktiv med å sende ut informasjonar om dei på nettsida si – «Rein
By».
Men Iveland vart
ikkje spesielt entusiastisk då Briseid ringde. Han kunne godt uttale seg om
saka og fortelje kva han visste, sa han. Men han såg det ikkje som si oppgåve å
hjelpe ekstremistar til å få presse.
Men me treng eit
andlet! sa Ronny Briseid. Ein case!
Iveland måtte tenkje
litt på det og høyre med informantane sine. Men ein times tid seinare ringde
han likevel opp att og sa at han hadde eit forslag. Det var ein kar som kalla
seg Mohammad Mosa. Iveland kunne ordne ein avtale om det var interessant.
Dagen etter var
denne Muhammad Mosa i så godt som alle aviser. Det var ein ganske ung gut frå
byen her. Han hadde gått i klasse med veslebroren til Ivor Iveland. Det hadde
ikkje vore noko spesielt med han før han kom opp i vidaregåande skule. Då hadde
han vorte veldig religiøs og asketisk. Han ville ikkje lenger vere med på
festar eller anna moro som gutane i klassen eller nabolaget dreiv med. Han tok
til å gå med kufi på skulen og vart ein slags einsam motdebattant til dei andre
i alle saker, særskilt alt som hadde med politikk og livssyn å gjere. Og det
var jo tema i dei fleste diskusjonane.
Eg fann han òg nokre
dagar seinare. Då eg spurde om han hadde sagt det som stod i avisene, kom han
med ei lang lekse om at Vesten var dekadent og alkoholisert og berre heldt oppe
økonomi og levestandard gjennom å plyndre ut andre delar av verda, fyrst og
fremst muslimske land. Dette ville verte straffa av Gud, sa han. Eg spurde om
att om han støtta kidnappingar av born, og då sa han at Vesten ikkje har
respekt for kvinner, og at dei ikkje lærer døtrene sine å vere ærbare, og at
fleire og fleire vender seg til moskeane for å få hjelp.
Men sa du at det var
islamistar som hadde bortført jenta? spurde eg. Då tok han til framanfrå att.
Heile
argumentasjonen hans gjekk i ring, og bortsett frå mange hatefulle utsegner om
Vesten og USA og jødane, så kunne ikkje eg få ut av han noko konkret verken om
den påståtte kidnappinga eller om gravferda til Faadumo. Men dette med krig var
han heilt samd i: Vesten hadde alt sett i gang ein global krig mot islam, og
det var dei truande sin rett og si plikt å slå tilbake.
Så eg fekk ikkje
noko ut av han. Men både Media Osen og mange andre av avisene kunne referere
mange konkrete utsegner. Under store bilete av han i aggressive posisjonar,
stod det referert at han meinte det var gode muslimar som hadde bortført
Ingrid, at Mehmet hadde vore ein sjeik og hemmeleg leiar for ein brorskap, og
at Faadumo var ei «svart enkje» som sjølv hadde kjent Vesten sin terror på
kroppen etter å ha mista mann, far og brør. Media Osen hadde overskrifta «Kidnapparane
skal hemnast!». Det var òg eit sitat frå Mosa, stod det.
Men lenge før dette
stod i avisene, stod det i endå klarare tekst på «Rein By». Ivor Iveland hadde
fylgd Ronny Briseid til møtet med Mohammad Mosa. Dei hadde bede om å få låne
eit møterom på biblioteket, og det hadde dei fått utan problem. Eva hadde kjent
Muhammad Mosa sidan han var barn, han hadde likt seg betre i bøkene si verd enn
ute i gatene, ho hadde alltid rekna med at det var av di han var liten og
spinkel at han var litt engsteleg i guteleiken.
Intervjuet hadde
ikkje teke så lang tid, og Eva meinte ho hadde høyrt Ivor Iveland si røyst det
meste av tida. Ho hadde òg sett at det var han som instruerte under
fotograferinga. Etterpå hadde Mohammad Mosa kome til Eva og sagt at han kunne
få bruk for å låne rommet fleire gonger – han trudde fleire aviser ville ynskje
å tale med han.
Det hadde han fått
rett i. Han hadde teke mot dei etter tur, og late seg fotografere med løfta
armar og oppspilte auge. I mellomtida skreiv Teuton blogginnlegget «Stopp
offensiven!». Han publiserte den litt før han gjekk på komitémøtet klokka 13.
Han skreiv mellom anna:
«I går fekk
islamastane markere at dei har teke over Fi-marka og innført sharia. Med skrik
og skrål fekk dei marsjere gjennom bydelen og hisse kvarandre opp til å
fortsetje offensiven mot neste bydel. Hemn over dei vantru! ropte dei då dei
gravla sjeik Mehmet Habini – ein hemmeleg islamistisk leiarfigur med fortid i
militær jihad.
I dag er det fare for at støynivået blir endå høgare: I dag
skal dei fylgje den svarte enkja Faadumo Awale Samakab til Paradisporten. Ho
var ein fanatikar, besett av tanken på å hemne far sin, brørne sine og mannen
sin, som alle var heilage krigarar. Ho var sjølve hjernen attom den
utspekulerte bortføringsaksjonen på fredag. Det var òg ho som hadde tenkt ut
planen som fekk unge kvite jenter til å melde seg friviljuge til omskjering,
innhylling i slør og terrortrening,
Men: Byen her er i ferd med å vakne av sin naive svevn. Den
islamistiske offensiven kan enno stoppast: Møt fram i Fi-marka klokka 18! »
Det var denne bloggposten
som hadde gjort vaktsjefen uroleg. Han fekk fyrst tipset frå det politiske
politiet. Det tok han ikkje så alvorleg, for han hadde for lenge sidan definert
dei ut av si verd. Han meinte at PolPot stort sett levde i ei boble med tenkte
storpolitiske drama og hemmelege agentar attom annakvart hjørne. Når dei ikkje
gjorde det, toga dei inn på hans arena og ville overta hans folk og hans
vurderingar. Meir enn ein gong hadde han sett dei så ettertrykkjeleg på plass
at dei no hadde høg terskel for anna enn å tipse han.
Meir betenkt vart
han då dei ringde frå Universitetet og melde om ein vanskeleg situasjon i
kantina der. Det hadde utvikla seg ein svært høgrøysta diskusjon rundt eit
bord, og kantinebestyraren var bekymra for ein eldre russar som såg ut til å
vere i sentrum for usemja. Vaktsjefen hadde sendt ein patrulje for å roe ned
situasjonen. Patruljen hadde vorte møtt med kraftig buing då dei kom. Ein av
dei høgrøysta hadde ropt «Mullah-purk!», og det hadde på kort tid fått
tilslutning frå store deler av forsamlinga. Tenestemennene hadde teke med seg
russaren og trekt seg tilbake. Han hadde takka veldig og forklart at uroa
starta då nokre studentar spurde om det var så at han skulle lese frå Koranen i
gravferda seinare. Han hadde sagt at han såg på Faadumo Awale Samakab som ein
slags helt. Då hadde dei vorte veldig hissige. Andre hadde blanda seg inn – og
til slutt hadde heile kantina kokt. Sjølv hadde han vorte ganske engsteleg.
Det tredje tipset
som fekk vaktsjefen til å kalle inn ekstra folk, kom frå ein butikk som selde
arbeidsklede og militæreffektar. Butikken hadde overlevd heilt sidan den gong
militære overskotslager vart selde på den sivile marknaden, og dei førte
framleis kombinasjonen grove tekstilar, friluftsutstyr og militære
forbruksvarer. Gjennom mange år hadde det synt seg nyttig å ha kontakt med den
butikken, for dei kunne mest alltid registrere tidleg når nye gjengar var under
oppbygging. I 15-tida ringde dei og fortalde at tre unge menn hadde vore innom
og kjøpt alt dei hadde av såkalla Finlandshetter – huver som dekte heile
hovudet med opningar berre for auge og munn.
Det er interessant å
sjå i ettertid korleis hendingane utvikla seg langs ulike tidsaksar. Politiet
hadde ganske godt oversyn må eg seie. Dei var i forkant av situasjonen. Då
Sheila Hasina, Noreen, Liana og Aziza kom trillande med Faadumo si båre ut til
den ventande likbilen, stod det fire politimotorsyklar og venta på respektfull
avstand. Då kista var plassert i bilen og kortesjen gjorde seg klar til å
starte, kom ein sivil tenestemann bort til Sheila Hasina og presenterte seg.
For sikkerheits skuld
har me kalla inn ekstra mannskap for å sikre at gravferda får gå uforstyrra, sa
han, og lova at dei skulle vere så diskré som råd.
Media hadde ikkje
oversyn. Ingen hadde kome på tanken om å sende direkte frå gravferda, og ikkje
før kortesjen var på veg frå sjukehuset til Fi-marka, kom Medie Osen på at det
kunne kome til å hende ting der. Det var då dei kom på at det stod andre ting i
Teuton sin blogg enn dei bakgrunnsinformasjonane dei hadde bruk for til
morgondagen sin toppsak.
Blant alle dei som
sat i kortesjen frå sjukehuset og som venta i Fi-marka for å fylgje til grava,
var det så godt som ingen som ante kva som var i ferd med å byggje seg opp. Det
var jo ingen eller svært få der som las «Rein By» eller var på listene over
folk som skulle få SMS-meldingar.
Irene Guri Andersen
Halvorsen visste det. Ho hadde freista å overtale Ingrid til at dei ikkje
skulle gå, men det hadde vore nyttelaust, og ho hadde ikkje hatt hjarte til å
setje hardt mot hardt. Ho hadde sansane i høgaste beredskap, og ho merka seg
kollegaer i sivil mellom tilskodarane og ståket på den andre sida av Plassen
der demonstrantane truleg samla seg.
Eg veit at den
russiske imamen var engsteleg. Han hadde heilt uventa trødd uti eit vepsebol. I
dei dagane som var gått sidan han sa ja til å lese, hadde det synt seg at det
var sterk usemje mellom leiarane i moskeen om det var naudsynt å late kvinner
bere. Somme meinte at det var direkte galt og imot Guds bod, andre meinte at
det var uverdig og eit brot på prinsippet om at alle var like framfor Gud.
Dette var dessutan ei kvinne som hadde falle i kampen for det gode, og ho
fortente all ære, heilt til det siste. Dei kunne stille menn til å bære på
minuttet.
Imamen forsvarte det
løftet han hadde gitt Sheila Hasina og meinte dei måtte respektere det. Det
hadde ikkje slutta diskusjonen. Tvert om – det verka som at usemja var
veksande. Og så kom trykket frå denne skræmande hendinga på Universitetet, der
han vart sitjande innelåst i ei forsamling som såg ut til å kunne gå laus på
kvarandre kvar augneblink – som til og med såg ut til å kunne gå laus på
ordensmakta.
Men han kom. Han
dukka opp mot slutten av vaskinga, han var klar til å fylgje kortesjen – og han
smilte letta då Sheila Hasina sa at politiet ville passe på dei.
Det mest
interessante er likevel tilhøvet mellom Ivor Iveland og Mohammad Mosa. Der er
det ikkje berre snakk om ulike tidsaksar – der er det snakk om ulike
dimensjonar av røynda.
Eg trur ein må til
psykologien for å forstå den relasjonen. Og der er det meir som får dei til å
likne på kvarandre enn der er til å forklare motsetnadane. Det som liknar mest,
er overskot av krefter som ingen spør etter.
«Napoleon i
verktøyburet» var eit like passande namn på Ivor Iveland som «vesle korporal» var
treffande på den franske oppkomlingskeisaren. Dei var i utgangspunktet like
låste i kvart sitt rigide system Takk
vere revolusjonen, koalisjonskrigane og eit surrealistisk sjølvbilete svinga
Bonaparte seg opp slik at han fekk falde ut alle sine talent. Skulle det gå som
Ivor Iveland trur, kan det vel verte både statskupp og krigar som han òg kan
svinge seg opp på.
I verktøyburet var
det verken bruk for surrealistisk sjølvbilete eller talenta hans. Der var «Teuton» berre komisk. Mohammad Mosa
sitt talent og surrealistiske sjølvbilete hadde endå trongare kår, han fekk seg
ikkje eit bur ein gong. Arbeidsgjevarar spurde ikkje etter eit einaste talent
når dei fekk høyre at fornamnet hans var Mohammad. Men skulle det gå slik Ivor
Iveland trur, kunne nok Mohammad Mosa òg ha god von om å svinge seg opp.
Dette er jo ikkje
noko nytt fenomen. Opp gjennom historia er det ikkje få frustrerte menneske som
har søkt seg inn i religionane på leit etter eit sosialt system der dei kan få
demonstrert og brukt ferdigheitene sine. Somme av desse blir aldri heilt nøgde,
dei kjenner den jordiske trongen til ære, makt og rikdom som ein verk i
kjenslelivet. Det er gjerne desse som kjenner sterkast på tvillingverken òg –
hatet mot alt som står i vegen for lukka.
Mohammad Mosa og
Ivor Iveland vel forlikte om den mest grunnleggjande sanninga: Det går mot
krig.
Dei var dessutan
unge, dei hadde dårleg tid, dei ville gjerne kome i gang. Og endå ein ting
hadde dei til sams: Dei sleit kvar på sin kant med førestillingar hos mange
meiningsfellar om at verda hadde funne si form, at ulikskapar kunne trivast i
hop, at livet sjølv hadde eige verde, og at tilværet var i indifferent
likevekt. Difor er det ikkje så utenkjeleg å sjå føre seg at Ivor Iveland ringde
til Mohammad Mosa på impuls like etter at han hadde gått frå Rettsbygget denne
tysdagen.
Hei, kan Iveland ha
sagt. Hugsar du meg? Eg er storebroren til Cato.
Hei. Ja. Koss går
det?
Du er jo sånn jihad,
er du ikkje?
Æh – jau, det kan du
jo godt seie.
Har du lyst å kome i
avisa?
Kva er det du
pønskar på?
Nei – eg har berre
ein journalistkjenning som vil intervjue ein jihadist.
Stille. Så kan
Mohammad Mosa ha sagt: Du då? Er ikkje du sånn anti-islamist?
Jau, det kan du godt
seie.
Kvifor spør du om eg
vil i avisa, då?
For han
journalistkjenningen spurde kven han kunne intervjue. Men ikkje stress – viss
ikkje du vil, så er det greitt, det. Eg kan spørje andre.
Jau, eg kan godt
det. Kva er det han vil spørje om då? Og kvifor spurde han deg?
Han vil berre vete
kva du meiner. Og eg tykkjer det skal fram.
Du er jo ikkje samd.
Nei – det skal
gudane vete! Men eg tykkjer det skal fram, det som du meiner. Og du meiner vel
at det må kome tydeleg fram for folk det som eg meiner òg, gjer du ikkje det?
Du vil øydeleggje
islam!
Og du vil ha ein
islamsk stat med sharialover i byen her.
Ja.
Okey? Kan du ikkje
berre seie det då?
Okey …
Om lag slik gjorde
den islamske fundamentalismen sitt inntog i byen her. Mosa var ikkje så godt budd.
Han las lite aviser og høyrde lite på nyhendesendingar, han brukte tida på religiøse
tekstar og nettsidene til jihadistgrupper verda over i staden. Mentalt var han eigentleg
ikkje i byen her, han var i Afghanistan og Syria og Irak. Eg trur til dømes at
han berre hadde heilt overflatisk kjennskap til hendingane på fredagen. Men han
ville gjerne stå fram som ein lærd og velorientert mann, han ville helst ikkje
vedgå at han ikkje kjende til kva som hadde stått i avisene.
Han vart teken på
senga då det viste seg at det var dei lokale hendingane på fredagen som
journalistane ville spørje om, ikkje den store globale krigen mot islam. Eg vil
tru han gjorde så godt han kunne for å kome seg ut av knipa gjennom å snakke i
store liner – eller skoddepreik, for å kalle det med sitt rette namn. Men så
sat altså journalist Ronny Briseid der og var veldig oppglødd over det store
skupet han var i ferd med å gjere. Ingen andre i redaksjonen hadde hatt så
mykje som ein idé om korleis dei kunne få ekte lokale islamistar i tale. No sat
han her med ein. Han var endåtil kledd som ein afghansk mujahedin. Briseid
strevde – som eg gjorde tre dagar seinare – med å få samanheng i det Mohammad Mosa
sa. Eg kan så godt sjå for meg korleis tidsnauda har pressa samtalen meir og
meir i retning ja/nei- og for/mot-spørsmål:
Var det – eller var
det ikkje ein islamsk aksjon?
Er islamistar for
eller mot kidnappingar?
Ynskjer de eller
ynskjer de ikkje at kvite jenter skal konvertere?
Er hemn ein
straffedom frå Gud? Ja eller nei?
Eg kan sjå føre meg
korleis Mosa har forsøkt å parere med den monomane sirkelargumentasjonen sin -
til større og større frustasjon hos Briseid. Det er ikkje vanskeleg å sjå føre
seg at dei båe har vore sterkt freista av å ta mot hjelpa frå Ivor Iveland, Opplysningane
om Mehmet og Faadumo sine hemmelege roller som jihadistar kan godt ha kome derifrå.
Det er ganske utenkjeleg at denne unge fantasten Mohammad Mosa har kjent dei døde
betre enn venene, slektningane, arbeidskameratane og sambuarane deira. Usannsynleg
er det og at ein ekte konspiratør skulle
fortelje media, ålmenta og politiet om slike hemmelege roller. Slik eg opplevde
Mohammad Mosa, så undrar det meg ikkje om han tok for gitt at Iveland snakka av
kunnskap, at det berre var han sjølv som hadde fylgd litt dårleg med, Og slik
kan han ha endt med å svare ja og nei akkurat som Briseid ynskte:
Var Mehmet Habini
ein hemmeleg jihadistleiar?
Var Faduumo Awale
Samakab hjernen bak?
Når det gjaldt det
siste elementet, overskrifta i Media Osen der Mohammad Mosa på islamistane sine
vegner lova å hemne Mehmet og Faadumo, så var det nok desken som ordna det i
siste runde av framsidedesignet, då saka med fundamentalisten vart flytta ned
til andre plass på grunn av dramatiske bilete frå Faadumo si gravferd.
Til avsnitt 76
Nye avsnitt kvar mandag, onsdag og fredag.
Boka er no i sal
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar