Det finst glør under bare føter i alle trusretningar. Det er ikkje
kjærleik, sanning og fromme levevis dei truande vert prøvde i. Muslimar vert
skulda for terror, hinduar for kvinnedrap, reformerte kristne for hæken
sedløyse og katolikkar for pederastisk fråtsing i smågutar. Kvar av dei må
fronte sameiningar av konkurrerande religionar og sekulære sirklar på marker for
strid der det ikkje er visdomen som sigrar men demagogi, publikumsfrieri,
kjenslebylgjer og korttenkte slagord.
Dette skal Dinh Xuan ha tenkt på då han sat med Carmen, enka etter
Olave Mario de la Polvora og høyrde hennar stotrande talestraum om den ho hadde
mista, om alle hans feil og skavankar og sviktande gudstru, men og om den
grunnleggjande godheita som låg i han og aldri gav han kvile.
Det tyder krut, sa ho. Namnet hans. Polvora er eit aude dalstrok på vestsida av Andes, langt
nord om folkeskikken i Chile. Men det tyder krut. Og Olave var full av krut.
Ikkje øydeleggjande eller vondsinna sprengkraft, men slikt krut som fins i
fyrverkeriet på påskeaftan og allehelgensdag.
Ja, fru, sa Dinh Xuan, og såg føre seg den gode kjempa frå og
fjellrekka som stakk heilt opp til himmelen
Han sette barn på meg og gjekk inn i sosialistpartiet. Han arbeidde
natt og dag, han ville gjere slutt på fattigdom og vankunne men han brydde seg
aldri med å gå til presten for å gjere barnet lovleg – me vart ikkje gifte før kuppet
kom og ein utlending gjorde det, i ein framand ambassade utan ein einaste frå
min familie og berre eit syskenbarn frå hans medan fascistane stod ved porten og
skaut etter alt som rørte seg utanfor gjerdet…
Ja, fru, sa Dinh Xuan, og såg føre seg ansiktslause menn i khaki og
kinesiske bilar som mangla meir å bygge, som berre kunne kunsten å skræme og
skyte og skuve skam over Wung Tau.
Han gjekk som i bur – men såg han ein katt som leid eller eit barn
som gret så gløymde han alle sine sorger for deira. Å – eg angrar så djupt alle
harde ord! Han var som dei mektige fjella han var runnen av – det var berre
slegge og slag som beit. Og no er han borte. For alltid. All hans kjærleik.
Alle hans famntak, all hans song. Han
song vakkert. El hombre es un creador, song
han.
Carmen græt. Dinh Xuan sa ja, fru, endå ein gong, og tenkte at han
ikkje kunne spansk men at ordet var det same på alle latinpåverka språk og i
alle høve dei to som hadde lagt sine hender på IndoKina og hatt med seg både
bodskapen om Skaparen og ideen om Folket si skaparkraft. Han bestemte seg for
at han ikkje ville foreslå songar av Victor Jara i gravferda.
Pablo Neruda, sa Carmen. Kan me synge Gracias
a la Vida?
Ja, fru, sa Dinh Xuan, og tenkte at alt i verda er forgjengeleg,
til og med den katolske verdskyrkja sitt bolverk mot kommunistiske songar.
Der var ingen prosesjon som fylgde Olave Mario de la Polvora
gjennom byen. Kroppen var frigjeven same dag som Mehmet Habini, men katolikkane
hadde ikkje slik hast med å få han i jorda. Han hadde ligge til syning og det
hadde stått dette minneordet om han. Familien hans hadde og lagt jordfestinga
til kveldstid slik at ingen skulle vere nøydde til å be seg fri frå arbeid for
å fylgje han.
Anne Henriksen fru Meyer var mellom dei som ville fylgje. Eg var
hos henne heilt til me måtte gå. Me snakka mykje og me tidde mykje. Ho var redd
for å vere aleine og redd for fylgjene av at eg var der så lenge men fyrst og
fremst var ho redd for si eiga sorg. Ho var ingen nær ven av Olave Mario de la
Polvora, knapt nok av Carmen, men dei hadde levd i kvarandre sitt nærmiljø og
kvardagane deira hadde frå tid til annan huka seg fast i kvarandre, som då
Malin trilla barnebarnet til Olave og Carmen. Men så – snaue to veker tidlegare
- hadde Olave Mario brått trødd inn i livet hennar som ein slags ambassadør for
Malin, ein slags beskyttar – ein som hadde skræmd Randulf Leirfall med den
utvitydige åtvaringa om at det fanst menneske som brydde seg.
Utan hans gode kraft kunne Malin kan hende framleis ha levd
Me kom litt seint. Inngangsromet til kyrkja var full av sko, det
var berre ein smal sti å gå mellom dei, me måtte gå etter kvarandre. Det stod ein
gravferdsagent og gav ut songhefte, han kviskra at dei ikkje hadde vore budde
på dette, at dei ikkje visst korleis dei skulle gjere det når fylgjet kom ut
med kista. Det var same bilete av han på songheftet som over minneordet i
avisa.
Det var så fullt i kyrkjeromet at der ikkje var sitjeplassar att,
men tre unge jenter reiste seg då dei såg oss. Eg ville til å protestere, men
då eg såg at Anne Henriksen fru Meyer tenkte det same, nikka eg takk til
jentene og skauv henne inn.
Det må ha vore eit fleirtal av muslimar i kyrkja. Sheila Hasina
hadde tydelegvis mobilisert like aktivt til denne gravferda som til Faadumo si.
Kvinnene sat med tildekte hovud. Mennene var meir inkonsekvente – sume hadde
kufi, andre var berrhovda. Men alle var utan sko.
Den nest største gruppa var latinamerikanarane. Dei var alle i same
aldersgruppe som Olave Mario, og dei var kledde på same vis som han brukte, i
grå eller brune jakker over tunn genser. Så var det Margrethe Ostarcevic og
jentene som fylgde henne. Saman med dei sat Ingrid og Irene Guri Andersen
Halvorsen.
Messa snigla seg fram. Dei aller fleste som tok del var usikre på
korleis dei skulle te seg, dei høyrde til andre trusretningar eller dei var
ikkje vande med å ta del i messa. Dei reiste seg og stod tause medan Dinh Xuan
leidde eit knippe einskildrøyster i truvedkjenning og skriftlesing, dei sat og
såg i heftet medan dei aktive katolikkane song. Eg studerte kista. Det stod eit
bilete av den døde der. Eg hadde jo aldri snakka med han, berre sett han på
avstand og høyrt om han. Men di meir eg høyrte, di meir respekt fekk eg for
han. Eg klarar ikkje no å skilje mellom kva eg hadde høyrt før gravferda og kva
eg har høyrt etterpå, så det er ikkje sikkert eg hugsar rett når eg kjenner på
minner om at det var ein slags helgen me tok farvel med. Både denne mannen og
Faadumo Awale Samakab fyller meg i dag med ei kjensle av å ha vore i nærleiken
av heilage menneske, og det er underleg, for ingen av dei har ettermæle om
praktiserande religiøsitet. Ingen av dei hadde heller snakka stort om det
heilage medan dei levde. Men etter dei, er det mange andre som gjer det.
Dinh Xuan var vel den som sette standarden. Då han kom fram til
preika si sa han at det var forbøna for Olave Mario sitt vidare liv som opptok
han mest. No når han ikkje lenger var mellom oss her, ville han halde fram med
å reparere det biletet av Gud han hadde i seg heilt til han ein dag ville kunne
stå fram for Hans åsyn. Det er ikkje opp til nokon her å dømme om det, me kan
gle oss over hans nye liv eller me kan syrgje over ventetida som ligg framom oss,
før me atter kan få tal del i gledene rundt han, sa han. Og så heldt han fram
slik:
Men me har og annan stor sorg saman. Han døydde ikkje aleine. Han
døydde ikkje i ulukke. Dei døydde i ein kamp for det gode som ingen har rett
til å snu seg bort frå, sa han.
Eg hadde jo aldri vore der før, så eg veit ikkje om han brukte tale
slik. Han såg ikkje slik ut, for å seie det banalt: Han var tunn og liten og
spe. Slik var røysta hans og, men han hadde hjelp av ein høgtalar og han snakka
utan aksent så bodskapen nådde fram til alle som sat i kyrkja.
Eg såg Sheila Hasina. Ho hadde bøygd seg framover liksom for å kome
nærare. Ho hadde ei underleg rynke i panna, eg trur det må ha vore eit teikn på
konsentrasjon. Aziza sat ved sida av henne. Eg kunne sjå at ho alt var våt i
auga. Det skulle snart bli endå sterkare kjensler mellom mange i salen.
Carmen Adelia Sanchez de la Polvora – Olave Mario sin næraste på
jord – har bede om at eg og skal minne om alle dei andre som er borte: Om Malin
Meyer, Angelique Fuglesang, Mehmet Habini, Faadumo Awale Samakab og Linda
Dahlin Loe.
Olave Mario hadde engasjert seg i Malin Meyer sitt liv, han ville
hjelpe henne vekk frå den plassen der ho vart drepen, han var den siste av
venene hennar som såg henne – på bussen, den morgonen. Olave vart og full av
uro då Angelique Fuglesang vart borte, han gjekk heim til henne for å kondolere
dei som sat att etter henne og fann at det var ingen, han vart fylt av sorg av
di ho hadde vore aleine i verda. Olave reiste saman med Mehmet Habini for å fri
vesle Ingrid som var bortført frå mor si, Linda Dahlin Loe. Den einaste som
Olave ikkje kjende var Faadumo Awale Samakab. Men han hadde gjort gode
gjerningar saman med henne og, for det var hennar rettleiing dei køyrde etter –
det var ho som hadde funne ut kor Ingrid var.
Det var gode gjerningar som batt han til alle desse andre. Difor er
minnet om Olave Mario de la Polvora og knytt til minnet om desse andre. Dei
hadde ulike tru. Men kven er vi til å døme om kva framtid Gud vil by dei?
Eg kan ikkje tru anna enn at han var på yttergrensa av det ein
katolsk prest kunne seie utan å kome i konflikt med si eiga lære då han
avslutta slik. Men eg er ikkje katolikk, og har berre overflatisk kunnskap om
verdskyrkja si lære om kva som hender med muslimar og lutheranarar når dei
døyr. Men i høve til oss som sat der i kyrkja så var talen hans umåteleg
vakker. Eg snakka med Sheila Hasina om det etterpå. Ho stadfesta at ho og hadde
kjent det som ei heilag stund. Det var fyrste gong nokon sette dei døde i den
store samanhengen dei høyrer heime i, sa ho: Dei var offer i kampen for det
Gode mot det Vonde. Det gjer religiøse eller filosofiske eller ideologiske
prinsipp eller kulturelle særtrekk til noko underordna, til noko menneskeleg og
kvardagsleg:
Det Gode er alle sitt mål, sa ho. Talen hans fekk oss til å kjenne
oss som eitt i kampen mot det Vonde.
Det vart eit salig kaos då me skulle fylgje til grava.
Gravferdsagentane hadde sett seg nøydde til å flytte alle skoa slik at det
kunne bli plass til å bære kista ut. Fylgjet måtte vente medan alle muslimane
leitte fram fottøy. Gudane aleine veit kor mange som gjekk derifrå med for små
eller for store sko.
Til avsnitt 84
Nye
avsnitt kvar mandag, onsdag og fredag.
Boka er no i sal
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar